Samsun eski fuar alanı (bugün yeni Valilik binası yanı) içinde bulunan Arkeoloji-Etnografya Müzesi 19 Mayıs 1981’de ziyarete açılmıştır.Müze orta salon ve simetrik olarak yapılmış iki yan salondan oluşmuştur.Orta salonda Antik Amisos Kenti’nde ortaya çıkarılan ve Roma İmparatoru Alexander Severus(M.S.222-235) zamanında yaptırılarak M.S.5.yy. sonlarında(Bizans Dönemi’nde) onarılan mozaik sergilenmektedir.Mozaik döşemede kompozisyon olarak çeşitli mitolojik sahneler simetrik olarak işlenmiştir.Merkezde Achilleus ile Thetis’in yer aldığı Troya Savaşı ile ilgili sahne, bu sahnenin dört köşesindeki panellerde mevsimleri simgeleyen portreler ve mevsimlerin arasındaki dikdörtgen panellerde Nereidler ve deniz yaratıkları tasvir edilmiştir.Bu figürlü sahnelerden ayrı olarak dikdörtgen bir panelde ise kurban sahnesi işlenmiştir.Orta salonun dip kısmında üç adet seyyar vitrin içinde ülkemizin en önemli buluntularından Amisos Hazinesi sergilenmektedir.Amisos kentinde bulunan bir erkek ve iki kadına ait kaya oyma mezar odasında pişmiş toprak, metal ve cam eserlerin dışında zengin bir takı koleksiyonu ele geçmiştir.Erkek mezarında bulunan altın taç ile kadın mezarlarındaki yine altın bilezikler, küpeler, düğmeler, elbise süsleri, yüzük, saç tokası, bileklik, kolye ve gerdanlıklar yüksek sanat işçiliği ile dikkat çeker.Söz konusu eserler M.Ö. 4.yy.’ın sonuna tarihlenir. Müzenin yine bu bölümünde Klasik, Helenistik, Roma, Bizans, Emevi, Selçuklu, Orta Çağ Avrupa, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait sikkeler sergilenmektedir. Sağdaki salonda Samsun ve çevresinde ele geçen Kalkolitik, İlk Tunç, Er Hitit Çağları ile Helenistik ve Roma Dönemlerine ait eserler kronolojik olarak düzenlenmiştir. Bu eserlerden Bafra ilçesindeki İkiztepe’de İstanbul Üniversitesi tarafından yapılan sistemli arkeolojik kazılarda ele geçen Kalkolitik, İlk Tunç ve Er Hitit Çağlarına ait broz, kemik, taş ve pişmiş toprak eserler ayrı bir önem taşır.Her iki yüzü kabartmalı törensel bronz mızrakucu, İkiztepe halkının maden sanatında ne kadar ileri bir seviyede olduğunu gösteren en güzel örneklerden birisidir.Ayrıca, İkiztepe’de bulunan, İlk Tunç Çağı ameliyatlı kafatasları da Müze’nin dikkat çeken diğer buluntularını oluşturur.Yine bu salonda sergilenen ve M.S. I.yy’a tarihlenen bronzdan çıplak atlet heykeli Müze’nin en gözde eserlerindendir.Diğer yan salonda ise Samsun Bölgesi’nden Müzeye intikal etmiş etnografik nitelik taşıyan bindallılar, peşkirler, para ve saat keseleri, el yazması Kuran’lar, süs eşyaları, silahlar, mutfak eşyaları, halı ve kilimler sergilenmektedir.Ayrıca yine bu salonda Atatürk’ün Samsun’a çıkışının 80. yılı münasebetiyle hazırlanan, 80 ilin simgesini taşıyan ve büyük ilgi çeken Sevgi Yorganı yer alır. Diğer taraftan, Müze bahçesinde Klasik, Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemlerine ait eserler sergilenmektedir.Bunlardan küpler, lahitler, steller, miltaşları, çeşitli mimari öğeler ve kabartmalar dikkat çeker.