25 Mart 1611'de Kütahya'da bazı kaynaklara göre de İstanbul' da doğdu. Babası Derviş Mehmed Zilli, Süleyman'dan I. Ahmed’e kadarki padişahların kuyumcubaşılığında bulunmuş ve seferlere katılmıştır. Çelebi ailesi aslen Kütahyalı olup, daha sonra İstanbul'a yerleşmiştir. Seyahatnamedeki dağınık bilgilere göre Evliya, eğitiminin ilk aşamasında daha çok babasının Unkapanı pazar yerindeki dükkanına gelen bilgili ve çok yönlü tanıdıklardan yararlanmış, daha sonra Şeyhülislam Hamit Efendi Medresesi'nde yedi yıl eğitim görmüştür. Bu arada Sâdizâde Dârülkurrâ’sına giderek Kur’ân-ı Kerim'i ezberlemiş ve babasından da zamanın güzel sanatlarından olan hat, nakış, tezhib öğrenmiştir. 1635 yılında dayısı ya da teyzesinin kocası olan Silahdâr Melek Ahmed Paşa aracılığıyla Ayasofya Camii’nde IV. Murad ile tanıştırıldıktan sonra Enderun'a kabul edildi. Eserinden anlaşıldığı kadarı ile Türkçeyi düzgün, etkili ve sanatsal kullanabilme becerisine sahip olan Evliya, Enderun’da Arapça, Farsça ve Rumca; babasının arkadaşı Simyon Usta’dan ise Latince ve Yunanca öğrenmiştir.Ailesinin maddi durumu iyi olduğu için pek geçim sıkıntısı çekmemiş olan Evliya, Enderun eğitiminden sonra saraya musahib (sohbetçi, sohbet arkadaşı) olarak kabul edilmiş ve daha sonra da aylık 40 akçe ile sipahiler zümresine katılmıştır. Seyahatlerinin büyük bir kısmını da resmi görevli sıfatıyla gerçekleştirmiş veya çeşitli görevler için gittiği ülkeleri seyahatinin bir parçası olarak değerlendirmiştir.