Maslak Kasırları (Kasr-ı Hümayun / Harem Dairesi)

Günümüzde, Sultan II.Abdulhamid ile özdeşleşmiş yapılardan biri olan Maslak Kasırları’nın bulunduğu çevrede ilk yapılaşma Sultan II.Mahmud döneminde(1808-1839) başlamış, Sultan Abdülaziz döneminde(1861-1876) devam etmiş, Sultan II.Abdulhamid’in şehzade olarak yapıları kullandığı dönemde (1868-1876) ise günümüzdeki haline ulaşmıştır. 170 000 metrekarelik yeşil bir doku içerisinde, bölgeye hakim bir konumda yer alan yapılar ve çevresi Maslak ismini, bölgede varlığı bilinen tarihi su dağıtım merkezlerinden almıştır. Mimari açıdan farklı özelliklerde bir yapılar topluluğu olan Maslak Kasırları; Kasr-ı Hümayun Dairesi, Mabeyn-i...

KASR-I HÜMAYUN/HAREM DAİRESİ; Maslak Kasırları yapılar topluluğu içerisinde, ana yapı olarak nitelendirilen Kasr-ı Hümayun Dairesi batılı mimari öğeler ile geleneksel mimari öğelerinin birlikte kullanıldığı sentez bir tasarımdır. Klasik Türk Ev tipi planının uygulandığı yapı bodrum kat, zemin kat, birinci kat ve musandıra katlarından oluşmaktadır. Birçok arşiv belgesinde Harem Dairesi olarak da söz edilen yapı, günlük yaşantının sürdürüldüğü mekândır. Şehzade Abdulhamid Efendi tarafından yaklaşık sekiz yıl kullanılan bu yapı Sultan II. Abdulhamid’in tahta davet edildiği mekân olması münasebetiyle Türk siyasi tarihinde önemli...

Maslak Kasırları yapılar topluluğu içerisinde, ana yapı olarak nitelendirilen ve Şehzade Abdulhamid Efendi’nin günlük yaşantısını sürdürdüğü mekân olan Kasr-ı Hümâyûn Dairesi, önünde ve arkasında yer alan setli bahçe ile birlikte kasırları oluşturan alanın tam merkezine yerleştirilmiştir. Arazinin eğiminden istifade edilerek inşa edilen yapı, bodrum kat, giriş katı, birinci kat ve musandıra katlarından oluşmaktadır. Ahşap Osmanlı konut mimarlığı ve süslemeciliğinin, XIX. yüzyıl ortaları seçkin örneklerini bünyesinde barındıran yapı, ayrıntılarındaki batılı öğelere karşın kat planı, oda ve salon ilişkileri açısından...

Giriş katta sağ tarafta bulunan ilk oda olan Hususi Oda, yatak dairesi kapsamında değerlendirilmiş ve çok fonksiyonlu olarak düzenlenmiştir. Günümüzde İçerisinde Sultan II.Abdulhamid tarafından yapıldığı söylenen• ayna görünümlü bir kapı teşhir edilmektedir. Kapının üzerinde, taç kısmında madalyon içerisinde Sultan II. Abdulhamid’in isminin baş harfleri “A.H ” yer almaktadır. Ayna görünümlü bu kapı, yatak odasının kapılarından birisinin önüne konarak kapı perdelenmiş ve burası özel geçiş yeri gibi kullanılmıştır. Odada bulunan oturma takımının arka üst kısımlarında Osmanlı’yı simgeleyen hilal motifi yer almaktadır....

Giriş kat güney cephede yer alan 4-6 nolu odalar geçmişte tek oda olup Şehzade Abdülhamid Efendi tarafından yatak odası olarak kullanılmıştır. Döneme ait belgelerden siyah ağırlıklı döşendiği anlaşılan yatak odasından günümüze ulaşan tek orijinal eser siyah mermerden mamul şöminedir. Belgelerde odada bulunan objeler sıralanırken siyah mermer kaideli saat, siyah mermer kaideli şamdan şeklinde ifadelere rastlanmakta, kornişler ve yatağın siyahı andıran maundan yapıldığı belirtilmektedir. Günümüzde ise söz konusu yatak odası ikiye bölünmüş durumdadır. Yapıların Prevantoryum olarak kullanıldığı dönemde baştabiplerin düzenlediği...

Giriş katta sol tarafta bulunan ilk oda, oldukça zengin bir kütüphaneye sahip olduğu bilinen şehzade Abdulhamid Efendi tarafından Kitap Odası/Mütâlaa (kütüphane) olarak kullanılmıştır. Odanın iki kapısından birisi salona, diğeri de yan odaya açılmaktadır. Oda tavanı kademeli olarak yükseltilmiş yan bordürler, fazla süslü olmayan geometrik motifler ve çeşitli iri dal kıvrımlarıyla süslenmiştir. Bir dönem oldukça ilgi gören, sediri andıran bir kanepe ve üzerinde “A.H ” harfleri yer alan bir dolap odanın ilgi çeken eşyaları arasındadır. Geniş bordürü krem, zemini kırmızı üzeri serpme renkli çiçekli, göbeğin ortası ve etrafı...

Giriş katta sol tarafta bulunan son oda, günümüzde “yatak odası” olarak düzenlenmiş olmasına karşın geçmişte yemek odası olarak kullanılmıştır. Tavan süslemelerinin kartuşlar içerisinde, çeşitli meyveler kullanılarak yapılmış natürmortlardan oluşması, mekânın kullanılış amacına uygun bir tercih yapıldığını göstermektedir. Söz konusu odada, teşhir amaçlı oluşturulmuş gri lake boyalı, bir sepetten çıkan çiçekler ve kabartma sarı yaldızlı fiyonk süslemeli şezlong, karyola, tuvalet masası ve iki dolaptan oluşan yatak odası takımı sergilenmektedir. Oda içerisinde dikkat çeken diğer obje ise renkli mermerden mamul, üzerinde...

Mekan içerisinde görülebilen tek örnek olan Alaturka tuvaletin zemin taşı tek parça mermerden mamul olup günümüzdekine benzer bir kanal sistemine sahiptir. Yapıldığı dönemde Avrupa Saraylarında iç mekanda tuvalet olmadığı düşünüldüğünde dönemin temizlik, sağlık ve hijyen anlayışını göstermesi açısından ilginç bir örnektir.

Üst kat, yapının tam ortasında yer alan salonun, kuzey ve güney cephelerine yerleştirilmiş iki küçük, iki büyük odadan oluşmaktadır. Son derece etkileyici bir merdiven ile çıkılan üst katta da, giriş kat ile aynı plan uygulanmıştır. Merdivenlerden çıkışta ilk geçiş mekânı olan bu salon, yapının en önemli yerlerinden biridir. Bu salon ve içerisindeki eşyalar, Osmanlı siyasi tarihinde çok önemli bir yere sahip olan Sultan II.Abdulhamid’in tahta davet edilmesine tanıklık etmiştir. Salonun kuzey ve güney cephelerine yerleştirilmiş iki büyük odanın salona açılan iki, yan odaya açılan birer kapısı vardır. En sonda köşelerde yer alan iki...

Üç penceresi ve üç kapısı bulunan odanın geçmişteki kullanımı konusundaki bilgiler bu odanın yemek ve dinlenme odası olarak kullanıldığına işaret etmektedir. Oda tavanı kademeli olarak yükselen bordürlerle çevrelenmiş, altın yaldızlı kalemişi süslemeler ve çiçek motifleri ile bezenmiştir. Tavanda yer alan manzara resimleri rokoko kartuşlar içerisinde yapılmıştır. Odada bulunan renkli mermer şömine orijinaldir. Dekoratif amaçlı kullanılmış porselen vazolar, Yıldız Çini Fabrikası yapımı olup üzerindeki balık figürleri ve süslemeler, o dönem Türk ressamlar ile birlikte çalışan Fransız sanatçı A.Nıcot tarafından yapılmıştır.

Çalışma odası olarak kullanılmış ve bu doğrultuda tefriş edilmiş olan odanın tavan süslemeleri, mekanın kullanılış amacına uygun yapılmıştır. Rölyefler içerisinde yer alan resimlerde, yeşil bir örtü üzerinde şişe, kitap, küre, yazı takımı, kalemler tasvir edilmiş, odanın ne amaçla kullanıldığına vurgu yapılmıştır. Resmin simetriğinde benzer türde bir resim daha yer almaktadır. Tavanda bulunan diğer resimler nehir, dağ ve kır temalı olup köşelerde, kartuşlar içerisinde çiçek düzenlemeleri yapılmıştır. Bordürü kırmızı yeşil renkli, göbeği madalyon şeklinde, lale ve çiçek desenli halı, Gördes dokumasıdır. Üstü...

Üst katta Ağalar Dairesi’ne nazır ön bahçe tarafında bulunan “Hususi Oda”, çok fonksiyonlu olarak düzenlenmiştir.• Kademeli olarak yükselen bordürlerle çevrelenmiş oda tavanı, vazolara yerleştirilmiş çiçekler ve gül motifleri ile süslenmiştir. Maun renkli ağaçtan, arkalığı parmaklıklı zarif mobilya takımı, mekâna Dolmabahçe Sarayından getirilmiştir. Ana rengi nohudi ve kırmızı, bordürleri gri, köşeleri mavi zemin üzerine yapraklı ve çiçekli seccade, Kayseri dokumasıdır. Duvarda yer alan siyah mermerden mamul İtalyan orijinli panonun çerçevesi siyah renkli ahşaptır. Siyah mermer zemin üzerine toplu iğne büyüklüğünde doğal...

Günümüzde yemek odası olarak tefriş edilmiş olan bu oda yaşanan dönemde veliahdın kullandığı çok amaçlı mekânlardan biriydi. Veliahdın hususi dairesi içinde olan bu oda tavanı kademeli olarak yükselen bordürlerle çevrelenmiş, panolar içerisine değişik meyveler resmedilmiş, tavan süslemesi odanın kullanılış amacını vurgular bir biçimde yapılmıştır. Odada bulunan renkli mermerden mamul şömine orijinaldir. Dekoratif amaçlı köşelere yerleştirilmiş vazolar, Yıldız Porselen mamulâtı olup üzerindeki bezemeler, Türk sanatçı Halit Naci• tarafından yapılmıştır. Ceviz renkli ağaçtan oyma sedef işlemeli sandalyelerin tasarımı ve bir...